"Chương trình học của học sinh nặng bởi 2 lý do: Cách
sắp xếp chương trình hiện hành còn cồng kềnh, có sự trùng lặp kiến thức; Cách
truyền tải, phương pháp dạy học của giáo viên, có thói quen dạy những cái gì đã
viết trong sách..."
PGS.TS Nguyễn Xuân Thành,
Phó vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học, Bộ GD-ĐT đã có những chia sẻ với Dân trí
như vậy về chuyên môn chương trình giáo dục phổ thông và năng lực của đội ngũ
giáo viên trước yêu cầu của chương trình, sách giáo khoa (SGK) mới.
PGS.TS Nguyễn Xuân Thành (Ảnh: Moet)
Phóng
viên: Thưa ông, từ lâu
chúng ta đã rất quen tai với câu "chương trình giáo dục của chúng ta
nặng". Là một người làm chuyên môn, ý kiến của ông về điều này?
PGS.TS
Nguyễn Xuân Thành: Đúng là
chương trình, bộ SGK hiện hành rất nhiều người, kể cả các chuyên gia phát biểu
chương trình Việt Nam nặng hơn so với thế giới. Chúng ta chỉ mới nói chung
chung là nặng thôi, nói trẻ con học không có tuổi thơ vì nặng nhưng cần phải
biết là nặng cái gì, nặng như thế nào.
Nếu tách từ lõi ra, chương
trình của ta so với các nước phương Tây liệt kê ra mình không nhiều hơn, hoặc
có chăng thì xê dịch một chút nhưng ở mức tương đương. Khối lượng tương đương
nhưng người ta sắp xếp vào cái vali nhẹ nhàng thì mình do xếp không đúng cách
nên phải nhét vào thùng cotton.
Phóng viên: Ông có thể nói cụ thể hơn về điều này?
PGS.TS
Nguyễn Xuân Thành: Chương
trình của chúng ta nặng bởi hai lý do: Trước hết do cách sắp xếp chương trình
hiện hành còn cồng kềnh, có sự trùng lặp kiến thức. Trong bản thân một môn từ
cấp nọ lên cấp khác còn có sự lặp lại theo hình xoắn ốc. Nhiều kiến thức bên
dưới học rồi, lên trên lại học lại.
Chúng ta quá quan tâm đến
tính logic hình thành mạch kiến thức. Khi đó, xuất hiện các kiến thức kết nối
hàn lâm, vượt quá các yêu cầu cần thiết. Sự trùng lặp giữa môn nọ với môn kia,
do quá quan tâm đến logic. Như môn Lý cũng cần điện phân để ghép nối vào, môn
hóa cũng cần điện phân để ghép nối, rồi môn công nghệ cũng vậy...
Và cái rất lớn gây nặng
thêm đó là cách truyền tải, phương pháp dạy học. Lẽ ra một chủ đề cứ khoán cho
giáo viên 3 - 4 tiết, thì chúng ta lại cắt ra yêu cầu dạy chỗ này 1 tiết đầu,
cái kia 1 tiết sau, 1 tiết sau nữa... Trong một tiết ấy, giáo viên cũng phải
đặt vấn đề, học kiến thức mới, luyện tập, vận dụng... chỉ tầm 10 phút một hoạt
động và các tiết sau, cũng chủ đề đó lại lặp lại các hoạt động như vậy.
Chương trình phổ thông Việt Nam nặng vì sắp xếp và phương pháp dạy
học chưa hợp lý (Ảnh minh họa)
Còn một cái nặng nữa là từ
bản thân người thầy khi dạy học theo thói quen là dạy những cái gì đã viết
trong sách. Dùng SGK soạn giáo án; sách viết để cho người đọc hiểu, GV lại làm
động tác là diễn đạt lại những thứ viết trong sách, vô hình chung GV đang chen
giữ HS và SGK làm mất năng lực đọc hiểu của người học, tăng tải. Trong khi,
điều cần diễn giải là vì sao, như thế nào lại bị xem nhẹ hơn.
Tiếp cận chương trình mới,
Bộ quyết tâm thay đổi những hạn chế này. Đặc biệt là việc tập huấn cho giáo
viên thay đổi phương pháp, họ đang dần hiểu rõ. Nhưng hiểu rõ là một chuyện
nhưng để làm được là chuyện khác. Như lái xe, ai cũng biết đi vào số 1, số 2
thế nào nhưng khi chạy ra đường, chạy "ngọt" là không dễ. Nhưng vì
vấp, quệt mà bắt dừng lại thì... mãi mãi sẽ không chạy được xe. Đang từ thói
quen này sang thói quen kia chắc chắc giáo viên cần thì giờ, cần sự chuẩn bị
thích nghi.
Phóng
viên: Về góc độ
một người làm công tác chuyên môn, ông có yên tâm về chất lượng đội ngũ trước
yêu cầu của chương trình mới? Đây là vấn đề rất nhiều người băn khoăn hiện nay,
vậy theo ông làm cách nào để truyền động lực cho người thầy?
PGS.TS
Nguyễn Xuân Thành: Đối
với vấn đề đổi mới, về nhận thức, cách thức làm giáo viên họ đã biết. Bộ đã ra
12 tiêu chí để phân tích rút kinh nghiệm dạy học giáo viên đã nắm rất rõ. Về
mặt lý thuyết giáo viên đã nắm bắt từ 2014 nhưng về kỹ năng thực hành, tôi nói
thật là tôi chưa yên tâm.
Tập huấn trực tiếp không
xuể, hiện chúng tôi triển khai phương án tập huấn trên mạng, trao đổi phương
pháp dạy học, giáo viên hỏi đáp trực tiếp về hoạt động dạy học, làm bài thu
hoạch... để đưa kỹ năng thực hành đến với giáo viên.
Động lực cho giáo viên là
một vấn đề lớn. Lương là một phần, cần những chính sách về tiền lương nhưng
theo tôi, truyền động lực cho giáo viên lớn nhất chính là ở góc độ quản lý. Bất
cứ ở vị trí công tác nào người ta sẽ hoàn thành tốt là nhờ cơ chế quản lý, giám
sát sòng phẳng, công bằng, khách quan. Người này phấn đấu hơn là phải được đánh
giá hơn thì mới có thể tạo động lực.
Giáo viên cần được truyền động lực đổi mới trong dạy học
Có những nơi, giáo viên mày
mò, cố gắng đổi mới không những không được động viên, được khen mà còn ngược
lại thì người thầy sẽ mất động lực. Vai của người hiệu trưởng cực kỳ quan
trọng, quản lý trong trường phổ thông phải đảm bảo tính dân chủ. Trong việc này,
tất cả mọi người sẽ đều phải nỗ lực.
Phóng
viên: Bản thân ông kỳ
vọng như thế nào về chương trình và sách giáo khoa mới? Về vấn đề SGK, nhiều ý
kiến cũng cho rằng Bộ tham gia biên soạn một bộ SGK sẽ làm mất tính công bằng,
bình đẳng trong việc lựa chọn sách.
PGS.TS
Nguyễn Xuân Thành: Điều tôi
trăn trở lâu nay là trẻ học kiến thức trong sách nhưng chưa gắn với thực tiễn
ngoài đời. Tôi chứng kiến nhiều làng nghề, đời con đời cháu không giỏi bằng đời
cha ông, làng nghề không phát triển được. Ví dụ như làng nghề nuôi tằm nhưng
trong sách chỉ học... về con sâu. Khi việc học gắn với thực tiễn, SGK phù hợp
sẽ có nhiều bạn trẻ ở nhà lao động để phát triển nghề truyền thống. Điều này
vừa hướng nghiệp vừa phát triển năng lực người học.
Hiểu đúng phải là một
chương trình nhiều SGK chứ không phải nhiều bộ SGK, các cá nhân, tổ chức có thể
họ chỉ biên soạn một vài môn, chứ không phải soạn tất cả các môn. Thế nên Quốc
hội giao Bộ GD-ĐT biên soạn một bộ SGK vì Nghị quyết 88 đã nêu rõ “để chủ động
triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới thì Bộ tổ chức biên soạn một bộ
sách.
Tôi cũng nghe nhiều người
nói, nhiều nơi sẽ chọn sách để "đẹp lòng" Bộ. Tuy nhiên, đối với quy
trình biên soạn SGK của Bộ vẫn phải có Hội đồng quốc gia thẩm định, những người
đáp ứng quy định, một NXB đứng ra tổ chức biên tập, làm bản thảo, đưa ra thẩm
định. Tất cả đơn vị, tổ chức, cá nhân nào mà Bộ trưởng đã phê duyệt biên soạn
SGK thì đều có thể hiểu là "người của Bộ", sách được thẩm định, được
phê duyệt có thể hiểu đó là" sách của Bộ".
Thông tư hướng dẫn chọn SGK
của Bộ chắc chắn sẽ phải làm một việc rất quan trọng là lựa chọn vì người học.
Giao cho các cơ sở giáo dục quyền lựa chọn sách thực hiện việc dạy học, dựa
trên ý kiến của giáo viên, học sinh để sao việc chon sách phù hợp và hiệu quả
nhất.
Hoài Nam
0 nhận xét:
Đăng nhận xét